Gamification

گیمیفیکیشن چیست و چه کاربردهایی دارد؟

با رشد تکنولوژی در سالیان اخیر شاهد خلق‌ ایده‌های نو برای موفقیت در کسب‌وکار بوده‌ایم که جدیدترین آنها استفاده از گیمیفیکیشن است. GAMIFICATION یا بازی‌سازی اصطلاحی است که در چند سال گذشته به ادبیات کسب‌وکار راه پیداه کرده است. شاید در ابتدا کمی تجعب‌برانگیز باشد، اما باید گفت در اینجا قواعد حاکم بر بازی‌ها به کمک کسب‌وکار می‌آیند تا در رسیدن به هدف نهایی که همان فروش محصول یا خدمت بوده، کمک کنند. بازی‌سازی رابطه زیادی با وفادارسازی مشتری و ایجاد تعامل وی با شرکت یا سازمان دارد. اهمیت درگیر شدن مشتری با کسب‌وکار در اینجاست که اگر مشتریان یک شرکت هیچ‌گونه تعامل و ارتباطی با آن نداشته باشند، اساسا هیچ‌ وقت در جریان اخبار و اطلاعات مربوط به فروش محصولات یا تخفیفات ویژه قرار نمی‌گیرند. در اینجاست که GAMIFICATION می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

البته نباید تصور کرد که استفاده از گیمیفیکیشن در کسب‌وکار همان بازی کردن است، بلکه به معنای استفاده از قواعد بازی کردن در رسیدن به نتیجه مورد انتظار است. این نتیجه می‌تواند شامل افزایش فروش یک محصول، افزایش تعداد ثبت‌نام کنندگان یا حتی بالا بردن تعداد فالوورهای یک پیج اینستاگرام باشد. ضمن آنکه سرگرمی یا رقابت ناشی از بازی، باعث استقبال مخاطبان خواهد شد. معمولا بازی‌سازها می‌توانند در طراحی GAMIFICATION خبره باشند. با این حال، از هر نوع بازی نمی‌توان برای هر موضوع یا کسب‌وکاری استفاده کرد. با استفاده از بازی‌سازی می‌توان میزان تعامل مشتریان و افراد عادی با کسب‌وکار را بالا برد و اصطلاحا اینگیجمنت ریت آنها را افزایش داد. افزایش Engagement Rate در ادامه باعث وفادارسازی مشتری، خرید بیشتر توسط آنها و در نهایت پبدا کردن مشتریان جدید می‌شود. اصول حاکم بر بازی می‌تواند شامل رقابت، برد و باخت، اعطای امتیاز یا سایر موارد باشد که برای مشتری حائز اهمیت است. بنابراین با استفاده این اصول می‌توان یک بازی را طراحی کرد که منجر به وفادارسازی مشتریان و افزایش تعامل آنها شود.

اصول حاکم در طراحی گیمیفیکیشن چیست؟

ابتدا باید گفته شود که در طراحی GAMIFICATION اصول روانشناسی و روش‌های انگیزه‌بخشی بسیار کاربرد دارد. بنابراین قبل از طراحی باید موارد زیادی را در نظر گرفت. نمی‌توان از هر نوع بازی برای هر کسب‌وکار یا محصولی استفاده کرد. در ادامه به اصولی اشاره می‌کنیم که به هنگام بازی‌سازی باید به آنها دقت کرد:

شناخت مخاطب: توجه به پرسونای مخاطب در امر بازاریابی اهمیت بسیار زیادی دارد. در اینجا نیز بهتر است که ابتدا مشخص کنیم که ویژگی‌های مخاطب کسب‌وکار در موارد مختلف مانند سن، جنس، تحصیلات، وضعیت مالی و اقتصادی و سایر گزینه‌ها به چه صورت است. به عنوان مثال، اگر سن مخاطب بسیار زیاد باشد، نمی‌توان از اینستاگرام برای طراحی بازی استفاده کرد. عکس این موضوع نیز می‌تواند صادق باشد.
ارتباط با کسب‌وکار: مساله دیگر در طراحی گیمیفیکیشن آن است که باید در انتخاب نوع بازی دقت کافی را به عمل آورد تا از جنبه‌های مختلف دارای ارتباط منطقی با کسب‌وکار باشد. میزان بزرگ یا کوچک بودن در کنار محصول یا خدمت قابل ارئه توسط هر کسب‌وکار، نقش اساسی در طراحی بازی‌ خواهد داشت.
رقابت و ایجاد انگیزه: ایجاد یک بازی باید بتواند انگیزه لازم را در کاربران برای ایجاد تعامل و مشارکت برانگیزاند. ممکن است برخی از مشتریان از طریق اعطای یک جایزه برای مشارکت ترغیب شوند، در حالی که برخی دیگر از آنها را می‌توان با انگیزه رقابت به مشارکت واداشت.
روش تبدیل بازی به پول: تمام این صبحت‌ها برای آن است که ما بتوانیم در نهایت از دل بازی‌ها، محصولات خود را به فروش برسانیم. در غیر اینصورت بازی‌سازی تاثیر چندانی نخواهد داشت. بنابراین باید به مکانسیم تبدیل بازی به فروش محصول یا خدمت توجه کرد.
کاربرد گیمیفیکیشن در کسب‌وکار به چه صورت است؟
اگرچه این مفهوم در عرصه‌های مختلف دارای کاربرد بوده، اما یکی از بهترین بسترها برای کاربرد، همان کسب‌وکار است. با این حال، استفاده از این مفهوم در حوزه تجاری خود به موارد متعدد تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به صورت مختصر به آنها اشاره خواهیم کرد.

گیمیفیکیشن در بازاریابی و فروش

حوزه بازاریابی و فروش اصلی‌ترین حوزه برای استفاده از قواعد بازی به شمار می‌رود. چرا که با استفاده از این مفهوم می‌توان با یک تیر چند نشان را زد. ابتدا آنکه با این کار می‌توان تا حد بسیار قابل‌توجهی وفادارسازی مشترین را افزایش داد. بدین ترتیب امکان آنکه یکبار دیگر از شرکت خرید کنند، افزایش پیدا خواهد کرد. در واقع با استفاده از بازی‌سازی می‌توان به مشتریان بیشتری دسترسی پیدا کرد. درگیر شدن آنها در خصوص یک محصول یا کسب‌وکار خاص باعث می‌شود تا اطلاعات ارزشمندی را بیان کنند. این اطلاعات می‌تواند در فرایند تحقیقات بازار شرکت بسیار مورد استفاده قرار گیرد. چرا که تنها بعد از درگیر شدن مخاطب است که آنها نظر واقعی خود در خصوص یک محصول یا خدمت خاص را بیان می‌کنند.

شخصی‌سازی یکی دیگر از مزیت‌ها و کاربردهای تکنیک مورد نظر است. شخصی‌سازی یکی از بهترین راهکارها برای وفادارسازی مشتری به شمار می‌رود و نقش زیادی در افزایش فروش محصولات می‌تواند بازی کند. نمونه بارز اختصاصی کردن را می‌توان در دریافت پیام یا ایمیلی دانست که در ابتدا آن، نام فرد ذکر شده یا آنکه محتوا پیام براساس نیاز فرد تنظیم شده است. گیمیفیکشن حتی می‌تواند بر روی رفتار مصرف‌کننده نیز تاثیر بسزایی بگذرد و او را از یک فرد گوشه‌گیر به یک فرد فعال تبدیل کند. این تغییر رفتار می‌تواند در خصوص چگونگی خرید نیز بر روی وی تاثیر بسزایی بگذارد. مهم‌تر از تمام این موارد، یکی از مهم‌ترین تاثیرات استفاده از تکنیک بازی‌سازی را می‌توان در بحث سئو و بهینه‌سازی وبسایت مشاهده کرد. چرا که درگیر شدن و افزایش اینگیجمنت ریت کاربران باعث بهبود رتبه و سئو سایت می‌شود. موضوعی که خود را به صورت افزایش مخاطبان و در نهایت افزایش فروش نشان خواهد داد.

گیمیفیکیشن در آموزش

در سالیان اخیر بحث یادگیری الکترونیکی و آموزش مجازی از اهمیت زیادی برخوردار شده که بازی‌سازی می‌تواند نقش مهمی در این خصوص بازی کند. معمولا کارشناس آموزش این انتقاد را به روش‌های مرسوم یادگیری دارند که فاقد جذابیت لازم برای اشتیاق مخاطبان است. این در حالی است که با استفاده از تکنیک مذکور فرایند یادگیری همراه با لذت خواهد بود. به نحوی که آموزش برای افراد همانند بازی کردن خواهد بود و این موضوع سبب جذابیت و اشتیاق بیشتر افراد برای یادگیری می‌شود. بحثی که در سایر روش‌های سنتی آموزش چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

از طرفی، استفاده از قواعد بازی در امر آموزش باعث می‌شود تا افراد به سرعت بازخوردهای لازم را از میزان یادگیری خود دریافت کند. دریافت بازخورد باعث می‌شود تا نسبت به اصلاح و بازبینی اشتباهات اقدام کنند. به طور کل در این روش، آموزش در یک فضای غیررسمی و انعطاف‌پذیر صورت می‌گیرد. این موضوع باعث می‌شود تا بحث استرس در یادگیری که همواره یکی از دغدغه‌های دانش‌آموزان بوده، حذف شود. این مزایا در حالی است که یکی از بهترین کاربردهای روش مذکور در بحث یادگیری، کاهش هزینه‌ها است. در واقع می‌توان گفت که در بسیاری از موارد حتی فاقد هزینه خاصی خواهد بود. از تکنیک گیمیفیکیشن علاوه بر یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توان در بحث آموزش کارکنان سازمان و محیط کار نیز استفاده کرد.

گیمیفیکیشن در اینستاگرام

شبکه‌های اجتماعی به طور کل و اینستاگرام به طور خاص بهترین بستر برای استفاده از قواعد گیم و بازی در جهت موفقیت کسب‌وکار به شمار می‌رود. بارها این سوال برای کاربران پیش آمده که چرا صفحات برخی از افراد با وجود آنکه تفاوت زیادی به لحاظ محتوایی با پیج آنها ندارد، اما تعداد فالوورهای بیشتری دارند. قرار گرفتن پست‌ها در اکسپلورر اینستاگرام یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کاربران این شبکه اجتماعی به شمار می‌رود و تاثیر زیادی در جذب فالوور دارند. چرا که قرار گرفتن پست‌ها در این بخش باعث دیده شدن بیشتر پیج و افزایش تعداد فالوورها خواهد شد.

در این میان موضوعی که تاثیر بسیار زیادی در وایرال شدن پست و قرار گرفتن در بخش اکسپلورر اینستاگرام دارد، بحث میزان مشارکت و درگیر شدن مخاطبان است. به گونه‌ای هر کدام از صفحات که فالوورهای آن به صورت مختلف مانند کامنت‌گذاری در زیر پست‌ها مشارکت می‌کنند، امکان وایرال شدن‌شان بسیار زیاد می‌شود. در این میان بازی‌سازی می‌تواند نقش بسیار زیادی در ایجاد تعامل با کاربران داشته باشد که در نهایت منجر به تقویت پیج و صفحه مورد نظر خواهد شد.

نمونه‌های گیمیفیکیشن

بازی‌سازی سابقه بسیار طولانی دارد. به گونه‌ای که بارها و بارها با نمونه‌های مختلف از این روش روبرو شده‌ایم، بدون آنکه آشنایی چندانی با این موضوع داشته باشیم. GAMIFICATION اگرچه در دنیای دیجیتال بیشتر عرض اندام کرده، اما سابقه آن به قبل از ظهور اینترنت نیز برمی‌گردد. یکی از مثال‌های قدیمی در استفاده از تکنیک‌های بازی را می‌توان در فروش بلیط اتوبوس، قطار و هواپیما مشاهده کرد. بارها با این حالت روبرو شده‌‌ایم که بعد از خرید بلیط سفر، مسئول مربوطه می‌گوید در صورت خرید دوباره تا فلان تاریخ شما مشمول چند درصد تخفیف خواهید شد. این کار باعث می‌شود تا ما برای خرید دوباره بلیط تشویق شویم.

یکی از بهترین نمونه‌های گیمیفیکیشن را می‌توان در بحث فروش و بازاریابی مشاهده کرد. به عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های حوزه مد و پوشاک اعلام می‌کنند که مثلا در صورت خرید چند پیراهن، یک زیرپوش نیز به عنوان جایزه به صورت رایگان اعطا می‌شود. یا آنکه برخی از فروشگاه‌ها به افرادی که در یک بازه زمانی بیشترین خرید را از آنها داشته باشند، جایزه می‌دهند. این نمونه‌ها با ایجاد حس رقابت یا سرگرمی تلاش می‌کنند تا کاربران را برای انجام یک کار خاص سوق دهند. ضمن آنکه به آنها نیز با انجام این کارها، حس خوشایندی دست پیدا خواهد کرد.

بهترین نمونه‌های بازی سازی را می‌توان در فضای مجازی و خصوصا اینستاگرام مشاهده کرد که قطعا اکثر افراد موارد مختلف آن را بارها مشاهده کرده‌اند. چالش‌های اینستاگرامی یکی از بهترین نمونه‌های این تکنیک به کار می‌رود. هر کدام از این نوع چالش‌های سعی می‌کنند با ایجاد حس رقابت، سرگرمی یا کنجکاوی کاربران، آنها را به انجام یک کار خاص سوق دهند. این کار خاص در بسیاری از اوقات منجر به افزایش فالوورهای یک صفحه خاص یا مواردی اینگونه می‌شود. حتی در بسیاری از مواقع کاربران خود اطلاع چندانی در این خصوص ندارند، اما عملا در حال بازی کردن هستند.

به انواع و اقسام کاربرد گیمیفیکیشن در کسب‌وکار اشاره کردیم. باید گفت از آنجا که این تکنیک در ایران برای کسب‌وکارهای مختلف هنوز تازگی دارد، به ندرت از آن استفاده می‌کنند. همین موضوع باعث می‌شود تا استفاده از آن تاثیر بسیار زیادی در وفادارسازی و جلب مشتری داشته باشد. علی‌رغم تاثیرات مثبتی که استفاده از قواعد بازی می‌تواند داشته باشد، اما طراحی نمونه‌هایی از آن که متناسب با کسب‌وکار باشد، چندان کار آسانی نیست. متخصصان GAMIFICATION و افرادی که سابقه طراحی چندین نوع از این بازی‌ها را داشته‌‌اند می‌توانند بهتر به صاحبان کسب‌وکار کمک کنند